40 yaşından önce adet döngüsünün kalıcı olarak sona ermesidir. Yumurtalıkların işlevini kaybetmesiyle oluşur. Doğal menopozdan farklıdır. Genetik, otoimmün hastalıklar veya tıbbi tedavilerden kaynaklanabilir. Erken menopoz belirtileri arasında adet düzensizliği, sıcak basması ve vajinal kuruluk bulunur. Kısırlık en yaygın sonucudur. Tedavisi semptomlara yöneliktir. Hormonal destek tedavisi önerilebilir. Doktor kontrolü önemlidir. Sağlıklı yaşam tarzı faydalıdır.
Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Adet kanamalarının sıklığında, miktarında veya süresinde düzensizlikler görülür. Bazı aylarda hiç adet görülmeyebilir. Ani vücut ısısı artışı ve terlemeler yaşanır. Genellikle göğüs, boyun ve yüzde hissedilir. Uyku sırasında aşırı terleme yaşanır ve bu durum uykunun bölünmesine neden olabilir.
Vajinada kuruluk, yanma veya tahriş hissi ortaya çıkar. Cinsel ilişki sırasında rahatsızlık yaşanabilir. Depresyon, anksiyete, sinirlilik veya aşırı duygusallık gibi ruh hali değişiklikleri sık görülür. Sürekli yorgunluk ve düşük enerji seviyeleri hissedilir. Erken menopoz sırasında östrojen seviyesinin azalması, kemik kaybına neden olabilir. Bu, osteoporoz riskini artırır. Cinsel istekte azalma yaşanabilir. Dikkat dağınıklığı, unutkanlık gibi bilişsel sorunlar yaşanabilir.
Erken Menopoz Neden Olur?
Ailede erken menopoz öyküsü varsa, genetik yatkınlık bu duruma yol açabilir. Özellikle annesi veya kız kardeşi bu durumu yaşayan kadınlarda risk artar. Vücut bağışıklık sisteminin yumurtalıklara saldırdığı otoimmün hastalıklar önemli bir nedendir. Tiroid hastalıkları, Addison hastalığı veya lupus gibi hastalıklar bu duruma yol açabilir. Kemoterapi veya radyoterapi gibi kanser tedavileri yumurtalıkları olumsuz etkileyerek durumu tetikleyebilir. Ayrıca, yumurtalıkların cerrahi olarak alınması da erken başlamasına neden olur. Turner sendromu veya Fragile X sendromu taşıyıcılığı gibi genetik anomaliler riski artırabilir. Bu bozukluklar, yumurtalıkların fonksiyonlarını kaybetmesine neden olabilir.
Vücuttaki östrojen seviyelerinin düşmesi ve hormon üretimini etkileyen faktörler tetikler. Sigara içmek, obezite, kötü beslenme ve aşırı stres gibi yaşam tarzı alışkanlıkları erken menopoz riskini artırabilir. Sigara özellikle yumurtalık rezervlerini azaltıcı etkisiyle öne çıkar. Bazı kadınlarda yumurtalıklar erken yaşta çalışmayı durdurabilir. Bu durum, primer over yetmezliği olarak adlandırılır ve en yaygın nedenlerden biridir. Pelvik enfeksiyonlar veya ciddi iltihaplanmalar, yumurtalıkların zarar görmesine neden olabilir. Erken menopoz, fiziksel ve psikolojik etkiler yaratabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir kadın doğum uzmanına danışarak gerekli önlemler alınmalıdır.
Erken Menopoz Nasıl Tedavi Edilir?
En sık başvurulan tedavi yöntemlerinden biri hormonal replasman tedavisi (HRT)dir. Bu tedavi, azalan östrojen ve progesteron hormonlarını yerine koymayı amaçlar. Hormonal tedavi, sıcak basmaları, gece terlemeleri gibi semptomları azaltır. Kemik yoğunluğunu koruyarak osteoporoz riskini düşürür. Kalp ve damar hastalıklarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Hormonal tedavi kişiselleştirilmelidir. Doktor tarafından önerilen dozlarda kullanılmalıdır. Doğal yöntemler erken menopoz semptomlarını hafifletmek için tercih edilebilir. Soya, keten tohumu gibi fitoöstrojen içeren besinler hormon seviyelerini dengeler. D vitamini ve kalsiyum takviyeleri, kemik sağlığını korumak için önemlidir. Yoga ve meditasyon, stresin azalmasına ve semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
Sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemek, menopozun etkilerini azaltabilir. Meyve, sebze ve tam tahıl ağırlıklı beslenmek önemlidir. Haftada en az 150 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak kemik sağlığını destekler. Sigara, belirtileri kötüleştirebilir ve genel sağlığı olumsuz etkileyebilir. Bazı durumlarda, belirtileri yönetmek için ilaç tedavileri uygulanabilir.
Osteoporoz riskini azaltmak için bisfosfonatlar veya diğer kemik güçlendirici ilaçlar kullanılır. Ruh hali dalgalanmalarını ve sıcak basmalarını hafifletmek için düşük doz antidepresanlar reçete edilebilir. Erken menopoz, kadınlarda anksiyete ve depresyon gibi psikolojik etkilere neden olabilir. Bu nedenle, psikolojik danışmanlık ve destek gruplarına katılım önerilebilir. Cinsel istekte azalma gibi sorunlar için çift terapisi tercih edilebilir.
